Saç – Sakal Ekimi

SAÇ-SAKAL EKİMİ (HAIR TRANSPLANTATION)

Saç-sakal ekimi son yıllarda popülerliğini arttırmıştır. Günlük koşuşturma içinde yeni ekim yapılmış biriyle karşılaşma olasılığı fazladır. Ülkemiz bu alanda önemli sağlık turizm üslerinden biri haline gelmiştir.

Alın saç çizgisi çerçevenin üst kısmını oluşturur. Alın çizgisi geriye gittikçe çerçevenin üst kısmı ortadan kalkar ve nispeten yaşlı bir görünüm ortaya çıkar.

Saç dökülmesini belirleyen en önemli faktör genetik yatkınlıktır. Çevresel faktörler katkı sağlasa da dökülmenin baş sorumlusu androjen reseptörlerinin bu hormona olan duyarlılığıdır. Androjen ya da testesterona (testesteron 5 alfa redüktaz enzimiyle dihidrotestesterona dönüştürülür ki esas kıl dökme özelliği olan bu formudur) duyarlılık özellikle saçlı derinin ön ve tepe bölgesindedir. Dökülmeye yatkınlık olmasa da yaş ilerledikçe bir miktar açılma normal kabul edilebilir. Normal kabul edilen açılma miktarı kabaca yaşı oranındadır – 30’lu yaşlarda % 30 dökülme normaldir gibi. Açılma miktarı bu oranın üzerinde ise anormal kabul edilir. Günde 100 tane kılın dökülmesi de normaldir. Ancak dökülenlerin yerine yenisi çıkar. Saçlı derideki kıl döngüsü ortalama 2 yıl sürer ve anajen, telojen ve katajen evrelerinden oluşur. Her saç kılı döngünün farklı zamanındadır. Saçlı derideki kılların % 85’i anajen yani aktif büyüme fazındadır. % 15’i ise dinlenme ya da telojen safhasında iken çok az bir kısmı katajen ya da dökülme safhasında bulunur. Saç köklerinin yeniden oluşması bu alanda bol bulunan kök hücreler sayesindedir.

Saç şeklini belirleyen kılın yapısıdır. Kılın kıvırcık ya da düz, siyah ya da açık renk, ince ya da kalın olması önemlidir. Saç ekiminde kaliteyi arttıran özellikler kılın siyah, kalın ve düz olmasıdır. Saç yoğunluğu her santimetrekaredeki foliküler ünite anlamını taşır ve oksipital yani greftlerin temin edildiği bölgedeki sayı 50 ile  160 arasında değişir. Ekim için ideal oran santimetrekareye 25-35 folliküldür. 25’in üzerindeki yoğunluğu elde etmek teknik olarak zordur ve greft tutma başarısı düşebilir.

FUT (foliküler ünite transplantasyonu) ve FUE (foliküler ünite ekstraksiyonu) en sık kullanılan ekim yöntemleridir. FUT’ta oksipital bölge yani ense yukarısından şerit çıkarılarak masada greftlere ayrılır. Transvers, iki kulak arasına uzanan iz bırakır ve ülkemizde çok nadiren tercih edilir. FUE yönteminde ise greftler punch ile ünite şeklinde alınır. Bu yöntemde iz toplamda daha fazla olsa da alana dağıldığı için geri kalan kıllar ile rahatlıkla gizlenir. Ülkemizde esas olarak bu yöntem kullanılmaktadır, biz de bu yöntemi tercih etmekteyiz. Ekim yani transfer yöntemi iki metotta da aynıdır.

Bir seferde ortalama 3000 mikrogreft (ortlama 1-3 kıl barındıran deri parçası)  almak mümkündür. Bu sayı daha üst rakamlara çıkartılabilirse de toplam işlem süresi uzar ve hasta tolerasyonu azalabilir. Eğer yeterli kaynak varsa ertesi gün ikinci bir seans uygulamak daha uygun olacaktır.

Beyazlamış saçlarda da FUE yapılabilir. Öncelikle saçlar işlemden hemen önce siyah boya ile boyanarak bir süre beklenir. Kılın siyaha dönmesi alımı ve bu sıradaki kaybı önler.

FUE yönteminde el ile manüple edilen kalem şeklinde punch aleti veya ucuna yine punch takılan (0.7-1mm çaplı) düşük devirli mikromotorlar kullanılabilir. İki aletin de artı-eksi tarafları vardır. Biz mikromotor ile greft almayı tercih etmekteyiz.

Ekimden önce saç muayenesi yapılarak saçlı derinin kompozisyonu çıkarılır. Dökülme Hamilton-Norwood sınıflamasına göre hangi mertebededir, alıcı sahada kıl durumu nedir, verici sahanın (iki kulak arası oksipital bölge) kıl yoğunluğu, kalınlığı ve rengi nedir sorularına cevap aranır. Kadınlar için Ludwig sınıflaması kullanılır ve dökülme paterni erkeklere göre farklıdır. Aspirin, E vitamini gibi kan sulandırıcılar operasyondan bir hafta önce kesilir, ve bu sürede alkol almaması tavsiye edilir. Aksi takdirde işlem esnasında ortaya çıkan kanama greft alımını güçleştirir.

İşlem hafif bir sedasyon eşliğinde, saç ekimi için özel tasarlanmış masaya yüz üstü yatarak ve alıcı bölgeye lokal anestezi ile başlar. Greft alımı 3000 greft için ortalama 2 saattir. Bu süre derinin yapısına göre artıp azalabilir. Alınan greftler petri kaplarının içinde ve buz akülerinin üzerinde ekime hazırlanır. Alım işlemi bittiğinde işlem yapılan bölge gazlı bez ile sarılarak hasta bir müddet dinlendirilir. Oturur pozisyona getirilen hastanın baş bölgesinde daha önceden planlanan sahaya lokal anestezi yapılır. Slit ya da yarma tekniği ile greft yerleştirmek için delikler açılır ve mikrogreftler önde tekli geriye doğru gidildikçe ikili üçlü olacak şekilde, özel aletlerle bu deliklere yerleştirilir.

Ekim tamamlandıktan sonra bu bölge kapatılmaz. Sadece verici saha kapalıdır. Ağrı kesici önerilerek hasta 3 gün sonra kontrole ve yıkamaya çağrılır. Bol miktarda krem ekim bölgesine sürülerek yarım saat kabukların yumuşaması beklenir ve sadece duş fıskiyesinin tazyiki ile krem uzaklaştırılır. 10. Güne kadar bu işlem hastaya öğretilerek yapması istenir.

10. gün greftlerin etrafında bulunan kabuklanmalar tamamen dökülmüş olur. 2-3 mm lik erken dönem uzamayı takiben yani  işlemden yaklaşık 1 ay sonra kılların fazları dinlenme (telojen) safhasına döner ve dökülmeye başlar. Bu dökülme normaldir. 3-4. Aydan itibaren yeniden uzamaya başlarlar ve son halini 9. ay civarında alırlar. Yeni bir seans bu aşamadan sonra uygundur.

Verici saha 3. günden sonra açık bırakılır. Saçlar uzadıkça alınan kıllar örtülür ve alınmamış gibi görünür. Alınan kıllar tekrar çıkmaz. Burada yapılan işlem seyreltmedir ve % 60’a kadar seyreltme kıl yapısına da bağlı olarak alınabilir. Saçın yönü aşağıya doğru olduğundan kısa sürede alımın etkileri ortadan kalkar.

İleri derecede (Hamilton 7 gibi) saç dökülmelerinde ekim uygun olmayabilir ya da beklentiler karşılanmayabilir. Böyle durumlarda alternatif yöntemler önerilmektedir. Bazen de alıcı saha deri ya da kıl özellikleri açısından ekim için yetersiz olabilir.

Erken yaşlarda aşırı dökülme oluyorsa PRP, saç mezoterapisi gibi yöntemlerle dökülme durdurulabilir. Ancak bu yöntemlerin dezavantajları uygulandığı sürece etkisinin görülüyor olmasıdır. Kesildikten birkaç ay sonra dökülme kaldığı yerden devam eder. Bu amaçla kullanılan ilaçların başında oral yoldan kullanılan finasterid ve lokal uygulanan minoxidil gelmektedir. B vitamin kompleksleri ve dexpenthanol ampuller ile bir karışım yapılarak saçlı deriye mezoterapi yapılabilir.

Erkeklerde sakal bölgesinde yanık, enfeksiyon gibi herhangi bir nedenle skar gelişmiş hastalarda kamuflaj için saç ekimi uygulamak tatmin edici sonuçlar verir. Skarlı bölgeyi çıkarıp dikmek uzun ve belirgin izler bırakır. Bu izler sık bir ormandaki yangın yolu gibi uzaktan belli olur. Uygun şekilde ve kenar kıl yoğunluğuna göre ekilmiş sakal ise mükemmel kamuflaj sağlar.